Τι γνωρίζουμε για τον Αυτισμό;

Ο Αυτισμός είναι ένα φάσμα , μια ομάδα νευρο-αναπτυξιακών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από σοβαρές δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην επικοινωνία και στην επαναλαμβανόμενη ή στερεοτυπική συμπεριφορά.

Πολλά παιδιά με διαταραχές στο φάσμα του Αυτισμού παρουσιάζουν αναπτυξιακές διαφορές όταν είναι μωρά, ειδικά στην κοινωνική και γλωσσική ανάπτυξη. Επειδή συνήθως κάθονται ,μπουσουλάνε και περπατούν στην ώρα τους, οι λιγότερο  εμφανείς διαφορές στην ανάπτυξη π.χ. οι χειρονομίες, οι εκφράσεις προσώπου, η συνδυασμένη προσοχή και ο τρόπος που παίζουν περνούν συνήθως απαρατήρητα.

Παρά τις ενδείξεις ότι ορισμένα συμπτώματα του Αυτισμού είναι παρόντα από πολύ νωρίς στη ζωή ενός παιδιού, η διάγνωση του αυτισμού πραγματοποιείται κατά μέσω όρο στην Ελλάδα περίπου στα 6 χρόνια. Παρόλα αυτά αρκετοί γονείς περιγράφουν τις ανησυχίες τους γύρω στα 2 έτη  ενώ μπορεί να μην τους δοθεί αμέσως  επίσημη διάγνωση.

Γιατί χρειάζεται  όλοι οι γονείς να γνωρίζουν τα πρώιμα σημάδια του αυτισμού;

•  Γιατί σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η ΔΑΦ εμφανίζεται σε 1/160 άτομα.
• Γιατί η προσχολική ηλικία (ο-6 ετών) είναι η πιο κρίσιμη ηλικία στη ζωή ενός ανθρώπου . Είναι η περίοδος όπου τα παιδιά αναπτύσσουν καίριες δεξιότητες για τη μετέπειτα εξέλιξη τους και οποιαδήποτε δυσκολία παρουσιαστεί σε αυτή την ηλικία είναι ευκολότερο να αντιμετωπιστεί. Σε αυτή την ηλικία ο εγκέφαλος είναι αρκετά πιο εύπλαστος και αυτό επιτρέπει στις θεραπευτικές παρεμβάσεις να έχουν καλύτερα αποτελέσματα.
• Γιατί τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση της συχνότητας των αυτιστικών διαταραχών και είναι πιο συχνές σε σχέση με άλλες διαταραχές ή νοσήματα της παιδικής ηλικίας.
• Γιατί έχουν δημιουργηθεί εργαλεία τα οποία χορηγούνται προληπτικά αλλά και ανιχνευτικά . Τώρα πια ο Αυτισμός μπορεί να διαγνωστεί από την ηλικία των 18 μηνών ενώ κάποια πρώιμα σημάδια μπορούν να παρατηρηθούν πολύ νωρίτερα στο 1^ο έτος.

Ποια  είναι όμως τα πρώιμα σημάδια του αυτισμού;

Ας δούμε λοιπόν τι παρατηρούμε σε ένα παιδί που βρίσκεται στο Φάσμα του Αυτισμού

Στις κοινωνικές δεξιότητες μπορεί να παρατηρήσουμε στο παιδί τα εξής:

• Μπορεί να έχει ελάχιστη η/και καθόλου βλεμματική επαφή, ενώ αν έχει δεν τη διατηρεί.
• Μπορεί να ανταποκρίνεται ελάχιστα ή και καθόλου στο χαμόγελο ή στις εκφράσεις προσώπου των γονιών.
• Μπορεί να μην παρακολουθεί το αντικείμενο ή την κατάσταση που κοιτούν ή δείχνουν οι γονείς.
• Μπορεί τα ίδια να μην δείχνουν αντικείμενα ή καταστάσεις με σκοπό την προσέλκυση της προσοχής του γονέα.
• Είναι λιγότερο πιθανό το παιδί να φέρει στο γονέα αντικείμενα που το ενδιαφέρουν.
• Μπορεί να μην έχει κατάλληλες εκφράσεις προσώπου.
• Δυσκολεύεται να αντιληφθεί τι μπορεί να σκέφτονται οι άλλοι κοιτάζοντας τις εκφράσεις προσώπου τους.
• Είναι λιγότερο πιθανό να δείξει ενδιαφέρον για τους άλλους.

Στις επικοινωνιακές δεξιότητες μπορεί να παρατηρήσουμε στο παιδί τα εξής:

• Είναι λιγότερο πιθανό να δείχνει αντικείμενα για να επικοινωνήσει τις ανάγκες του ή να μοιραστεί πράγματα με τους άλλους.
• Δεν  λέει καμία λέξη στους 15 μήνες ή ελάχιστες ως τα 2 έτη.
• Μπορεί να επαναλαμβάνει αυτό ακριβώς που λένε οι άλλοι χωρίς να κατανοεί τη σημασία τους.
• Μπορεί να μην ανταποκρίνεται όταν το φωνάζουν με το όνομα του αλλά να ανταποκρίνεται σε άλλους ήχους π.χ κόρνα αυτοκινήτου, νιαούρισμα γάτας ,βροντή…).
• Μπορεί να αναφέρεται στον εαυτό του ως «ΕΣΥ» και στους άλλους ως «ΕΓΩ» και να μπερδεύει αντωνυμίες.
• Μπορεί να δείχνει λιγότερο ή καθόλου ενδιαφέρον για επικοινωνία.
• Είναι λιγότερο πιθανό να ξεκινήσει ή να συνεχίσει μία συζήτηση.
• Μπορεί να μην χρησιμοποιεί κατάλληλα τα παιχνίδια ή να παίξει συμβολικά  π.χ να πάρει το αντικείμενο και να προσποιείται ότι μιλά στο τηλέφωνο.
• Μπορεί να έχει πολύ καλή μνήμη για συγκεκριμένα πράγματα που το ενδιαφέρουν εξαιρετικά όπως αριθμούς, τραγούδια, πλανήτες κ.α.
• Μπορεί να «χάνει» γλωσσικά ή άλλα κοινωνικά αναπτυξιακά ορόσημα, συνήθως 15 με 24 μηνών (παλινδρόμηση).

Όσον αφορά στη συμπεριφορά, μπορεί να παρατηρήσουμε στο παιδί  στα εξής:

• Μπορεί να κουνιέται μπρος –πίσω ή να περιστρέφεται ή να ταλαντεύεται  ή να στριφογυρίζει τα δάχτυλα ή να περπατά στις μύτες των ποδιών του.
• Μπορεί να του αρέσουν οι ρουτίνες, η τάξη και οι τελετουργικές μεταβάσεις από τη μία δραστηριότητα στην άλλη.
• Μπορεί να υπάρχει εμμονή με λίγες ή ασυνήθιστες δραστηριότητες, κάνοντας τις επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Μπορεί να παίζει με μέρη παιχνιδιών ή αντικειμένων όπως οι ρόδες ενός αυτοκινήτου.
• Μπορεί να μην κλαίει όταν πονάει ή φοβάται.
• Μπορεί να είναι πολύ ευαίσθητο ή καθόλου ευαίσθητο σε μυρωδιές, ήχους, φώτα, υφές, αφή.
• Μπορεί να έχει ασυνήθιστη χρήση της όρασης ή του βλέμματος, να κοιτάζει δηλαδή αντικείμενα από ασυνήθιστες γωνίες.

!! Έχουμε στο μυαλό μας ότι το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης όπως επίσης και ένα παιδί με αυτισμό δεν έχει ακριβώς τα ίδια σημάδια ή συμπτώματα με ένα άλλο παιδί με αυτισμό. Ο αριθμός και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλει αρκετά.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς εάν εντοπίσουν κάποια πρώιμα σημάδια;

Εάν ανησυχείτε για το πώς παίζει, μαθαίνει ,μιλά, ενεργεί ή κινείται το παιδί σας, μιλήστε με τον Παιδίατρό σας, εκφράστε του τις ανησυχίες σας, μιλήστε του αναλυτικά για την ανάπτυξη του παιδιού σας. Ζητείστε να γίνει αναπτυξιακός έλεγχος. Εάν ο Παιδίατρός σας είναι εκείνος που έχει εντοπίσει πρώτος καθυστερήσεις στην ανάπτυξη του παιδιού ακούστε τον και ακολουθήστε τις οδηγίες του. Τα βήματα που ακολουθούνται συνήθως είναι τα εξής:

1. Παραπομπή σε ειδικό όπως Παιδοψυχίατρος, Παιδονευρολόγος ,Αναπτυξιολόγος. Στόχος είναι η εις βάθος αξιολόγηση των δυσκολιών που παρατηρήθηκαν .
2. Εάν οι ανησυχίες σας επαληθευθούν θα λάβετε τη γνωμάτευση του ειδικού και την έγκριση των θεραπειών του.
3. Εφόσον λάβετε την γνωμάτευση και την έγκριση των θεραπειών απευθυνθείτε σε ειδικές δομές ή Κέντρα ειδικών θεραπειών και ξεκινήστε άμεσα πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης.

Μην ξεχνάτε, οι γονείς γνωρίζετε καλύτερα από όλους το παιδί σας και οι ανησυχίες σας είναι σημαντικές. Εμπιστευθείτε το ένστικτο σας και μην περιμένετε, αντιδράστε έγκαιρα! Αυτό θα κάνει μεγάλη διαφορά στην ανάπτυξη /εξέλιξη του παιδιού σας.

Η πρώιμη διάγνωση ανοίγει το δρόμο για την πρώιμη παρέμβαση γι αυτό ΟΣΟ ΝΩΡΙΤΕΡΑ ΤΟΣΟ ΚΑΛΥΤΕΡΑ!

Δημητροπούλου Αλεξάνδρα

Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια PECS

Παιδαγωγός παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Θεραπεύτρια συμπεριφοράς RBT